Milan Budimir

Dana 2. novembra navršilo se tačno 130 godina od rođenja Milana Budimira, po kome Biblioteka koja u okviru Saveza slepih Srbije postoji i radi već pola veka  nosi ime.

Rođen je 1891. godine u Varčar Vakufu (današnjem Mrkonjić Gradu). U rodnome mestu učio je osnovnu školu, a klasičnu gimnaziju u Sarajevu. Studij klasične filologije i poredbene lingvistike završio je u Beču gde je i doktorirao 1920. godine, sa tezom „O olujnim demonima kod indoevropskih naroda“. Naredne godine, izabran je za asistenta, a ubrzo potom i za docenta na Katedri za klasičnu filologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Za vanrednog profesora je izabran 1928., a za redovnog 1938. Kao profesor i upravnik Katedre za klasičnu filologiju radio je sve do odlaska u penziju 1962., s prekidom za vreme nemačke okupacije zemlje tokom Drugog svetskog rata, kada je i nasilno penzionisan 1941.

Kao student, bio je politički angažovan u nacionalnim krugovima srpskih omladinaca u Austro-Ugarskoj i član Mlade Bosne. U to vreme objavljivao je i članke u zagrebačkom “Srbobranu” i beogradskom “Odjeku”, uređivao je “Slovenski jug” i “Novo djelo”. Milan Budimir je bio ratni invalid, jer je od 1922. bio potpuno slep. Biblioteka Saveza slepih Srbije s ponosom  nosi njegovo ime.

Kao istraživač visokog ranga izabran je 1948. godine za    dopisnog, a 1955. za redovnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Dopisni član Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti postao je 1952.

U nauci je radio od 1913. Bavio se istraživanjima u oblasti klasične filologije u svim njenim granama: istoriji klasičnih jezika, posebno grčkog, istoriji grčke i rimske književnosti. Takođe, bavio se istraživanjima starobalkanskih i slovenskih jezika, istorije religije, antičkog nasleđa u Srba, posebno u jeziku, književnosti i folkloru, kao i istraživanjima u oblasti opšte lingvistike.

S Petrom Skokom pokrenuo je i uređivao između dva rata balkanski časopis Revue internationale des études balkaniques (ugašen 1941), a s najuglednijim jugoslovenskim klasičnim filolozima bio je osnivač i saurednik nekadašnjeg glavnog glasila jugoslovenskih klasičnih filologa “Živa antika”, čiji je izdavač Institut za klasične studije Filozofskog fakulteta Univerziteta u Skoplju.

Aktivno je učestvovao na mnogim međunarodnim naučnim skupovima u Beogradu, Pragu, Ženevi, Rimu, Sofiji i drugde. Objavljivao je u časopisima “Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor” (Beograd), “Južnoslovenski filolog” (Beograd), “Srpski književni glasnik” (Beograd), “Naš jezik” (Beograd), “Živa antika” (Skoplje), “Revue internationale des études balkaniques” (Beograd), “Balcania” (Bukurešt), “Rad JAZU” (Zagreb), “Albanološka istraživanja” (Priština).

Za knjigu “De auctoribus romanis: pregled rimske književnosti” dobio je 1964. Oktobarsku nagradu grada Beograda.

Naučna istraživanja Praindoevropljana

Naučni opus Milana Budimira broji nekoliko stotina radova, knjiga, studija, rasprava i članaka, od kojih su neki ušli u najpoznatije enciklopedije, rečnike i priručnike. U glavnim crtama radovi Milana Budimira se mogu podeliti na pet velikih skupina.

Prvoj skupini pripadaju radovi koji se odnose na istraživanja doklasičnih jezika i kultura na balkanskom, maloazijskom i apeninskom prostoru. Glavna zasluga Milana Budimira u ovoj oblasti leži u sakupljanju i tumačenju obimnog leksičkog materijala iz jezika dogrčkih Indoevropljana, kao i u utvrđivanju glasovnih zakonitosti ovih jezika. Te dogrčke starince, koji su inače prema literarnoj tradiciji nazivani Pelazgima (grč. Πελασγοί’), Milan Budimir naziva Πελα’σται, polazeći od oblika Πελαστικε’ (koji se javlja u sholijama uz Homerovu Ilijadu 16, 233), zatim od onomastičkog materijala na terenu (Παλαιστή’, toponim u Epiru; Palaestinus, starije ime za Strimon itd), kao i od nekih apelativa sa visokom dokaznom vrednošću (Πενε’σται, naziv za pokoreno stanovništvo u antičkoj Tesaliji; Πελα’σται naziv za zemljoradnike vezane za zemlju u Atici).

Drugu skupinu čine radovi u kojima su prikazana istraživanja posebnih veza između ovih dogrčkih indoevropskih idioma i slovenskih jezika, tačnije protoslovenskog jezika.

Treću skupinu čine radovi koji se odnose na ispitivanje opštih fonetskih zakonitosti i pojava u indoevropskim jezicima, posebno u jezicima u kontaktu.

Četvrtu grupu čine istraživanja u oblasti antičkih književnosti sa posebnim naglaskom na dogrčko poreklo pojedinih književnih rodova i evropske scene.

Petu grupu čine radovi koji ispituju posebne kulturne veze u folkloru južnih Slovena i antičkog sveta i oni stoje u tesnoj vezi sa drugom skupinom Budimirovih radova.

Izabrani radovi

• Carmen Arvale, Beograd, 1926.

• Iz klasične i savremene aloglotije, Beograd, 1933.

• O Ilijadi i njenom pesniku, Beograd, 1940.

• Grci i Pelasti, Beograd, 1950.

• Problem bukve i protoslovenske domovine, Zagreb, 1951.

• Pelasto – Slavica, Zagreb, 1956.

• Die Sprache als Schöpfung und Entwicklung, Živa antika, VII-2, Skoplje, 1957.

• Protoslavica, Moskva, 1958.

• Zur psychologischen Einheit unserer Ilias, Das Altertum IX Berlin, 1963.

• Sa balkanskih istočnika, Beograd, 1969.

• O Atinskoj Ilijadi, Letopis Matice srpske, godina 140, Novi Sad.

• Στοιξεια ελληνικα: osnovi grčke glotologije s Ljiljanom Crepajac (prvo izdanje: Beograd, 1967; poslednje, peto izdanje: Beograd, 1997).

• Iz helenske glotologije s Ljiljanom Crepajac, Beograd, 1976. godine.

Preuzeto iz raznih izvora sa interneta)